Lubisz dowiadywać się czegoś o sobie? Jeśli tak, to jesteś w dobrym miejscu. Dzisiaj chciałabym opowiedzieć Ci o koncepcji, według której mózg ma warstwy, a dokładnie – jak podaje twórca tej teorii Paul D. MacLean – trzy piętra struktur, które zarządzają emocjami.
KIM BYŁ PAUL D. MACLEAN?
Paul D. MacLean to amerykański lekarz i neurolog urodzony w 1913 roku. Swoją pracą naukową przyczynił się do rozwoju takich dziedzin jak: fizjologia, psychiatria oraz budowa mózgu. Jest twórcą terminu „układ limbiczny”, określającego część mózgu obejmującą ciało migdałowate i hipokamp. Zmarł w 2007 roku, mając 94 lata. Był autorem jednej ze współczesnych teorii wyjaśniających uwarunkowania emocji. Według tej teorii mózg składa się z trzech podstawowych struktur.
Po raz pierwszy hipoteza dotycząca tego, że ludzki mózg składa się z trzech systemów,została sformułowana w latach 60. XX wieku.
MÓZG MA WARSTWY, CZYLI O TRZECH STRUKTURACH MÓZGU
U podstaw teorii Paula D. MacLeana stoi założenie, że w ludzkim mózgu można wyodrębnić trzy zróżnicowane systemy. Ich zróżnicowanie polega na tym, że każdy z nich rozwijał się w zupełnie innej fazie ewolucji, ale starsze systemy ewoluowały cały czas, wraz z rozwojem młodszych systemów. Dzięki temu towarzyszeniu w trakcie ewoluowania struktury te są ze sobą połączone.
W ludzkim mózgu można wyróżnić trzy rodzaje struktur: mózg gadzi, mózg paleossaków oraz mózg neossaków.
MÓZG GADZI
Mózg gadzi to najstarsza część mózgu, która znajduje się najgłębiej. Struktura ta jest obecna nie tylko u ludzi, ale także u gadów, ptaków i pozostałych ssaków. Można powiedzieć, że jest to najbardziej instynktowna część mózgu, ponieważ jest odpowiedzialna za działania, które są niezbędne do codziennej egzystencji i odbywają się nieświadomie.
Za co odpowiada mózg gadzi?
- regulację temperatury ciała,
- uczucie głodu i pragnienia,
- nawyki i pamięć proceduralną (np. jazda na rowerze),
- popęd seksualny,
- samoobronę,
- uczucie strachu.
MÓZG PALEOSSAKÓW
Mózg paleossaków nazywany jest również mózgiem limbicznym. Głównie odpowiedzialny jest za emocje, jednak współpracując z innymi obszarami mózgu, odpowiada za wiele więcej. Odgrywa kluczową rolę w sterowaniu zachowaniami, które są odpowiedzialne za przetrwanie – zarówno związane z dbaniem o potomstwo, jak i dotyczące zachowań typu: walcz lub uciekaj.
Za co odpowiedzialny jest mózg paleossaków (limbiczny)?
- kontrolowanie autonomicznego układu nerwowego (tętno, oddech, ciśnienie krwi),
- odczuwanie emocji,
- opiekowanie się dziećmi i tworzenie przywiązania,
- kontrolowanie systemu hormonalnego,
- pamiętanie wydarzeń z przeszłości,
- zauważanie zagrożenia (walcz lub uciekaj),
- odpowiadanie na ból i przyjemność,
- odczuwanie satysfakcji seksualnej.
MÓZG NEOSSAKÓW
Mózg neossaków – nazywany również korą nową – zajmuje aż 80% całego mózgu. To jednocześnie najmłodsza, jak i największa struktura ludzkiego mózgu. Płaty czołowe, stanowiące najbardziej rozbudowaną część tej struktury mózgu, połączone są z układem limbicznym.
Za co odpowiedzialny jest mózg neossaków?
- planowanie i osiąganie celów,
- przewidywanie konsekwencji,
- kontrolowanie działań,
- empatyczne rozumienie,
- rozumienie,
- złożone myślenie,
- wyciąganie wniosków,
- rozwiązywanie problemów,
- tworzenie relacji międzyludzkich.
Teorii naukowych związanych z mózgiem jest wiele, jednak uogólniając, można powiedzieć, że mózg gadzi odpowiada za podświadomość i nawyki, mózg paleossaków (limbiczny) za emocje, natomiast mózg neossaków (kora nowa) za myślenie.
Ludzki mózg jest bardzo fascynujący i kryje w sobie wiele tajemnic. Skłonna jestem nawet napisać, że to najważniejszy organ w ludzkim ciele, który mogłabym porównać do centrum dowodzenia.
