Czynniki teratogenne – na co należy uważać w ciąży?

Każda kobieta, będąc w ciąży, powinna dbać zarówno o siebie, jak i nienarodzone dziecko. A wszystko po to, aby dziecko, znajdując się w brzuchu mamy, miało jak najlepsze warunki rozwojowe. Dlatego tym razem chciałabym opowiedzieć trochę o czynnikach teratogennych i zwrócić uwagę na to, co jest szkodliwe w okresie prenatalnym.

CZYNNIKI TERATOGENNE

Czynniki teratogenne są to różnego rodzaju czynniki pozagenetyczne, które wpływając na rozwijający się zarodek i płód dziecka, mogą przyczyniać się do powstawania wad wrodzonych. To, co jest najistotniejsze w przypadku teratogenów, to szkodliwość wyłącznie dla płodu, nie dla matki.

DZIAŁANIE TERATOGENÓW

• To, w jak dużej mierze czynniki teratogenne wpłyną na płód, zależne jest od genetycznego składu organizmu. Potwierdzają to np. badania nad talidomidem, czyli lekiem stosowanym w trakcie terapii leczenia szpiczaka plazmocytowego, a w latach 60. przepisywanym na ciążowe mdłości. Tabletki wywierały negatywny wpływ na płód dziecka, natomiast w przypadku płodu królika nie powodowały żadnej reakcji.
• Wywieranie wpływu przez teratogeny na rozwój są zależne od momentu ich działania. Dlatego płód dziecka może zostać uszkodzony również przez leki przyjmowane przed poczęciem dziecka.
• Teratogeny wywierają specyficzny wpływ na rozwój psychoruchowy; np. różyczka powoduje zaburzenia w narządach sensorycznych oraz wewnętrznych płodu.
• Oddziaływanie teratogenów prowadzi do: zaburzeń funkcjonowania i zachowania, opóźnienia rozwoju, różnego rodzaju deformacji, a nawet śmierci.
• Teratogeny na różne sposoby mogą przedostać się do płodu. Substancje chemiczne przez krew oraz błony łożyska, a promieniowanie przez ciało matki.
• Wraz ze zwiększeniem dawki szkodliwego czynnika teratogennego wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia wad wrodzonych.

CHOROBY ZAKAŹNE MATKI

Zarówno wirusowe, jak i bakteryjne choroby matki mogą wywierać istotny wpływ na rozwój płodu. Do tych chorób zaliczają się:

• Różyczka, która może powodować uszkodzenia układu nerwowego, wywołujące: opóźnienie umysłowe, głuchotę, ślepotę oraz wady narządów wewnętrznych (np. serca).
• Liszaje i wirusy z grupy opryszczek, które mogą uszkodzić centralny układ nerwowy.
• Opryszczka typu II, która może powodować uszkodzenia mózgu (encefalopatie) i problemy z krzepliwością krwi.
• Cytomegalowirus (CMV), który może wywołać infekcję wewnątrzmaciczną, prowadzącą do zaburzeń rozwojowych związanych z: rozmiarem głowy i mózgu, uszkodzeniami mózgu, ślepotą lub opóźnieniami umysłowymi.
• HIV

TERATOGENNE SUBSTANCJE CHEMICZNE

• Spożywanie alkoholu w trakcie ciąży jest przyczyną opóźnień umysłowych oraz pojawienia się FAS, czyli Alkoholowego Zespołu Płodowego. Powoduje on często wrodzone wady serca, zniekształcenia kończyn, opóźnienie wzrostu, problemy związane z procesem uczenia się oraz zaburzenia zachowania.

• Palenie papierosów w trakcie ciąży powoduje osłabienie funkcjonowania łożyska, w wyniku czego częściej dochodzi do przedwczesnego porodu oraz różnego rodzaju komplikacji, a dzieci zazwyczaj rodzą się mniejsze. Oprócz tego ma bardzo negatywny wpływ na wzrost dziecka oraz umiejętność czytania. Dzieci, których matki paliły papierosy w ciąży, mają słabsze zdolności językowe i poznawcze.
• Przyjmowanie leków z grupy antykoagulantów, antykonwulsantów, antybiotyków oraz dużej ilości aspiryny może wywołać opóźnienia w rozwoju psychoruchowym, zniekształcenia, jak również śmierć płodu dziecka.
• Stosowanie hormonów płciowych w początkowym okresie ciąży może spowodować uszkodzenie centralnego układu nerwowego oraz maskulinizację zewnętrznych żeńskich narządów płciowych.
• Środowiskowe substancje chemiczne, np.:
  – rtęć i ołów powodują, że u dzieci dochodzi do licznych zaburzeń, które przypominają porażenie mózgowe. Są to zaburzenia neuronalno-mięśniowe i opóźnienia umysłowe.  Często wywołują też poronienia.
  – polichlorki winylu powodują, że dzieci rodzą się z mniejszą wagą urodzeniową i mniejszą głową, są także bardziej nerwowe i drażliwe.

Chciałabyś nauczyć się dbać o siebie
bez wyrzutów sumienia?

Kup pakiet składający się z e-booka „Z miłością do siebie” i workbooka „Zacznij od środka”.

Zajrzyj w głąb siebie, poznaj na nowo
i zadbaj o siebie – zasługujesz na to!

ODBIERAM ZNIŻKĘ

KUPUJĘ PAKIET

INNE CZYNNIKI TERATOGENNE

Wśród pozostałych czynników, które są teratogenne, znajdują się: niewłaściwe odżywianie, stres, negatywne doświadczenia matki oraz starszy wiek rodziców.

• Jakość posiłków, które znajdują się w diecie kobiety będącej w ciąży, jest najważniejszym czynnikiem zależnym od środowiska wywierającym wpływ na płód dziecka. Niedożywienie powoduje, że mózg dziecka ma mniejszą objętość, pojawia się też deficyt narządów wewnętrznych oraz różnego rodzaju wady wrodzone.
• Z przeprowadzonych badań wynika, że wysoki poziom lęku u matki powiązany jest: ze wzrostem zaburzeń aktywności płodu, z wadami wrodzonymi i nadwrażliwością narodzonych dzieci.
• Im późniejszy wiek matki i ojca, tym większe prawdopodobieństwo, że mogą pojawić się jakieś zaburzenia w rozwoju dziecka.

Jak widać, czynników pozagenetycznych wpływających na rozwój psychofizyczny płodu we współczesnym świecie jest wiele. Dlatego warto w okresie ciąży zwrócić szczególną uwagę na styl życia i zrobić wszystko, aby dziecko miało jak najlepsze warunki do rozwoju.